محققانى که تاريخچه جواهرسازى را بررسى کرده اند، حداقل تا پنج هزار سال قبل از ميلاد، به عقب برگشتهاند. آنها رد پاى جواهرسازان بدوى را تا تمدن اوليه مصر و بين النهرين پيگيرى کرده و بالاخره به اين نتيجه رسيدهاند که در گذشته، آويختن جواهرات، سمبلى براى اظهار قدرت و نشانه اهميت و امتياز طبقه خاصى از مردم آن جامعه بوده است. اين نقش سمبليک، گاهى با استفاده از جواهرات، به منظور مصونيت از بيمارىها و همراه با آن، رشد علايق خرافى پيوند خورده است .
تعدادى از گنجينههاى مربوط به تمدن 2500 سال پيش بين النهرين کشف شده است که از ميان آنها مىتوان به کشفيات آرامگاه سلطنتى شهر اور اشاره کرد. در اين گنجينه اشياى گرانبهاى پرکار و گوشوارههاى لاجورد، يافت شده و حتى نمونههايى از ابتدايىترين فعاليت بشر آن زمان براى زراندوزى، قابل بررسى است.
مصريان قديم، با استفاده از سنگهاى قيمتى، گردنبندهاى سنگين گوهرنشان و تاج سرهايى جهت استفاده بر روى کلاهگيس مىساختند .
در خلال هزاره دوم و اول قبل از ميلاد، شيوه ساخت جواهرات در اروپا و آسياى غربى حاکى از ظهور عصر آهن و برنز بود، در اين دوره، سنجاقها، گل سينهها، النگوها و سنجاقهاى لباس داراى شکلهاى ساده هندسى با نقوش برجسته حلقوى و يا گل بوتهاى يود .
در هزاره اول بعد از ميلاد جواهرسازى در اروپا به طور کلى، به صورت کندهکارى و قالبريزى و تهيه سنگ نگين دنبال شده است. در حالى که در ساير نقاط جهان، مواد زينتى بسيارى مورد استفاده اهل فن بود .
زيورهاى معمول در قرون وسطى، عبارت بود ند از النگوها و نشانههايى که کاربرد دينى داشتند. اغلب اين زيورها و نشانهها، به طور معمول، از جنس سرب و حامل تصويرى از قديسين يا شکل يک معبد بودند. از قرن يازدهم به بعد، شهر ونيز مرکز ساخت شيشههاى تزئينى و زيورهاى ظريف شد.
قرن 17، دوران تحول جواهرات پرزرق و برق و روى آورى به جواهراتى بود که بر اوضاع و شرايط اجتماعى آن زمان منطبق بود. قرن هجدهم در اروپا، عصر پيدايش حرفه تراش جواهرات زيبا، به ويژه زيورهاى درخشنده از جنس الماس است که تا امروز ادامه دارد .
در کشورهاى آسياى مرکزى، جواهرسازى منعکس کننده بسيارى از جنبههاى زندگى مادى و معنوى و شيوه زيست ساکنان اين منطقه، و نيز مفاهيم دينى، اجتماعى، اخلاقى و هنرى آنان است .
جواهرسازان باخترى، در نشاندن سنگهاى رنگينى، چون فيروزه و نارسنگ، مهارت داشتند و از انواع تکنيکهاى فلزکارى، مانند ريختهگرى، برجسته کارى، قلمزنى و مليلهکارى استفاده مىکردند.
در اواخر سده نوزدهم و اوايل سده بيستم، وفور بىاندازه ترصيعات الوان، گوناگونى بسيار در اشکال و نيز نوعى کمالگرايى در جواهرسازى آسياى مرکزى پديد آمد .
تاريخچه جواهرسازى در جهان

14
مارس